با کودک مبتلا به سندروم دان چگونه باید رفتار کرد؟

سندروم دان و کودک مبتلا به سندروم دان

سندروم دان یک بیماری ژنتیکی می‌باشد که به دلیل وجود تمام یا قسمتی از یک کروموزوم اضافی به وجود خواهد آمد. علت اصلی این بیماری این است که کروموزوم‌های شماره 21 مادری جدا نمی‌شوند که این خطر به افزایش سن مادران مرتبط است. این بیماری علائم مختلفی مانند ناهنجاری‌های عمده و خفیف دارد. علائمی که عمده و زودرس می‌باشند و تقریباً در تمام بیماران قابل مشاهده هستند شامل مشکلات یادگیری، محدودیت و تأخیر در رشد و نمو است. از پیامدهای این بیماری می‌توان به مواردی مانند ناهنجاری‌های فک و صورت، ناهنجاری‌های قلبی و عروقی و خطر ابتلا به بیماری‌های آلزایمر، لوسمی و عفونت‌ها اشاره کرد. علائم ظاهری در کودکان سندروم دان این است که در کف دست به جای دو خط یک خط عرضی دارند، دارای چین‌های کنار داخلی صورت می‌باشند، بینی آن‌ها به صورت سر بالا و کوچک است و گوش‌های کوچک‌تر و کمی پایین‌تر دارند. توانایی ذهنی افراد مبتلا به سندروم دان از حد میانگین پایین‌تر است و به طور معمول دچار ناتوانی ذهنی خفیف تا متوسط می‌باشند. تعداد کمی از این بیماران به ناتوانی شدید ذهنی مبتلا هستند.

چگونگی رفتار با کودکان سندروم دان

کودکان مبتلا به سندروم دان در مقایسه با کودکان دیگری که عقب مانده‌اند خوشحال‌تر و مهربان‌تر می‌باشند همچنین آسان‌تر و راحت‌تر می‌توان آن‌ها را کنترل کرد. اگر از این کودکان به خوبی مراقبت شود موجودات بسیار با محبت و مهربانی هستند، همان‌طور که همه ما می‌دانیم کیفیت رشد و تحول کودکان به میزان کیفیت مراقبت والدین از آن‌ها در خانه بستگی دارد اگرچه نمی‌توان معلولیت ذهنی را به طور کامل ریشه کن کرد اما در صورتی که والدین از آن‌ها به خوبی مراقبت کنند به نتایج غیر معلول منجر خواهد شد. با توجه به اینکه خانواده نقش سازنده‌ای را دارد لازم است که چند نکته در رفتار با کودکان معلول به ویژه آن‌هایی که به سندروم دان مبتلا هستند رعایت شود. توصیه می‌شود که خانواده‌ها در رفتار با کودکان سندروم دان خود اصولی را مورد توجه قرار دهند:

•  بهتر است که والدین با درمانگرانی که فرزند آن‌ها تحت نظرشان می‌باشد یک ارتباط نزدیکی را ایجاد کنند و آن‌ها را از مشکلات جسمی و روحی فرزندان خود مطلع سازند، همکاری‌های لازم با درمانگر را انجام داده و از دستورالعمل‌هایی که توصیه‌ شوند پیروی کنند.
•  به کودک خود اجازه دهید که امور شخصی و کارهایی که ساده هستند و می‌تواند انجام دهد و در مورد او از دلسوزی‌های غیر ضروری و بیجا خودداری کنید ولی به کودک اطمینان دهید در صورتی که لازم باشد در کنارش هستید و او را مورد حمایت و پشتیبانی خود قرار دهید. اگر امور شخصی کودکان سندروم دان توسط افراد دیگر انجام شود نه تنها به او هیچ گونه کمکی نخواهد شد بلکه باعث ایجاد مانع در اعتماد به نفس او شده و احساس استقلال را از بین خواهد برد.
•  تشویق و تحسین کردن کودک مبتلا به سندروم دان یکی از عواملی است که بر یادگیری و تربیت او تأثیر بسیار زیادی دارد. برای اینکه او رفتار خوب را تکرار کند و یا برای انجام رفتار مورد نظر باید کودک را مورد تشویق قرار داد و در مقابل رفتارهای مثبتی که کودکان مبتلا به سندروم دان از خود نشان می‌دهند باید از عبارات تحسین آمیزی استفاده کنید برای مثال، به او امتیاز یا ستاره دهید، خوبی‌های کودک را نزد دیگران برشمارید و او را در فعالیت‌هایی که به آن‌ها علاقه دارند شرکت دهید. گاهی اوقات کودک مرتکب رفتارهای ناپسندی خواهد شد که والدین باید برای برطرف کردن این مشکل به چنین رفتارهایی که از خود نشان می‌دهند بی توجهی کنند یعنی، هیچ گونه اهمیتی به رفتارهایی منفی او ندهند و آن‌ها را نادیده بگیرند تا از این طریق احتمال تکرار آن کاهش پیدا کند.
•  بهتر است که برای آموزش کودکان مبتلا به سندروم دان از برنامه منظمی استفاده کنید با توجه به اینکه این کودکان از حافظه بلند مدت خوبی برخوردار هستند تغییراتی که در برنامه ایجاد می‌شود را درک خواهند کرد اما قادر نیستند که علت این تغییرات را درک کنند؛ بنابراین هرگونه تغییر غیر قابل انتظاری که در برنامه ایجاد می‌کنید را باید برای آن‌ها توضیح دهید زیرا باعث آشفتگی او خواهد شد.
•  در مواقعی که کودکان سندروم دان لجاجت به خرج می‌دهند معمولاً والدین نمی‌توانند این مشکل را برطرف کنند بهترین راهکار این است که او را بخندانید.
•  هنگامی که می‌خواهید آداب توالت رفتن و یا لباس پوشیدن را به کودک خود آموزش دهید باید این را بدانید که اگر بر یادگیری مهارت‌ها بیش از حد تأکید کنید باعث می‌شود که در او تشویش و اضطراب ایجاد شود. کودک از طریق تقلید بهتر آموزش خواهد دید و می‌توانید برخی از مهارت‌ها را از طریق تقلید و نه از طریق فشار وارد کردن بر او آموزش دهید.

اصولی که باید در رفتار با کودک سندروم دان رعایت شود

•  باید در رفتار با کودکان سندروم دان مانند کودکان عادی عمل کنید ولی در عین حال نباید انتظار عکس العملی را داشته باشید که کودکان عادی از خود نشان می‌دهند.
•  برای اینکه این کودکان آموزشی را که به آن‌ها می‌دهید را راحت تر یاد بگیرند باید از حداکثر سادگی برخوردار باشند و در هر مرحله آموزش برای یادگیری کامل صبر و حوصله و مقاومت زیادی داشته باشید.
•  در انجام کار و به نتیجه رسیدن کودک نباید تناسب به خرج داد با توجه به شناختی که از کند کاری آن‌ها در انجام کارها دارید به آن‌ها فرصت کافی را بدهید، با دادن فرصت بالاخره کار خود را انجام خواهند داد.
•  برای یادگیری هر مفهوم یا مهارت این کودکان به تکرار و تمرین زیاد نیاز دارند. حتی اگر مهارتی خیلی ساده است باید آن‌ قدر آن را تکرار کنید تا آن را به طور کامل یاد بگیرد.
•  اگر کودک مبتلا به سندروم دان مهارت یا مفهومی را یاد نمی‌گیرد از سرزنش و ملامت کردن او خودداری کرده و توجه کنید که خود کودک از اینکه در انجام کارها بی کفایتی کرده تا چه حد رنج می‌برد.
•  اکثر کودکان مبتلا به سندروم دان نمی‌توانند بر روی یک موضوع خاص دقت و تمرکز کنند و در طی آموزش توجه آن‌ها از یک موضوع به موضوع دیگر جلب خواهد شد باید برای اینکه کار مورد نظر را انجام دهند در آن‌ها انگیزش کافی را ایجاد کنید و این خود تمرینی است تا بر روی موردی خاصی تمرکز داشته باشند که در نهایت برای آن‌ها جنبه درمانی نیز خواهد داشت.
•  اجازه دهید که تا جایی که ممکن است و می‌تواند کارهای خود را انجام دهد و او را آزاد بگذارید و در مواردی که قادر به انجام آن‌ها نیست در کنار او فقط کمک‌های لازم را انجام دهید.
•  یکی از رکن‌های اساسی در آموزش هر مرحله داشتن زمینه قبلی می‌باشد. باید دقت کنید که این مرحله از آموزشی را که به او می‌دهید آیا از مرحله مقدماتی‌تر آن مهارت مطلع است یا خیر.
•  دستورهایی را که به کودک می‌دهید کاملاً واضح و روشن باشند به طوری که بتواند آن‌ها را درک کند و از به کار بردن جملات پیچیده و گنگ کاملاً خودداری کنید.
•  هنگامی که به کودکان سندروم دان تمرینات یادگیری را آموزش می‌دهید نباید آن‌ها را مانند برنامه‌های خشک کلاسی ارائه دهید بلکه باید آن‌ها را از کودک به صورتی بخواهید که حالت بازی داشته باشند.