کودک از بدو تولد تا رسیدن به سن بلوغ و ورود به مرحله ی نوجوانی نیازهای مختلفی دارد که لازم است والدین نسبت به رفع این نیازها در ابعاد مختلف از خوراک و پوشاک و تفریح گرفته تا آموزش و تربیت کوشا بوده تمام همت خود را به کار گیرند. برای شناخت این نیازها و روش های صحیح برخورد با آن ها لازم است تا والدین حتی پیش از تصمیم به فرزندآوری، نسبت به آموزش مهارت های تربیت فرزند و نحوه ی برخورد با کودکان در سنین و دوره های زمانی مختلف اقدام کرده و درباره ی روانشناسی کودک بویژه روانشناسی کودکان ابتدایی دانش نسبی را کسب نمایند.
روانشناسی کودک چیست؟
امروزه همه ی روانشناسان بر روی این مساله اتفاق نظر دارند که پایه ریزی اصلی شخصیت یک فرد، در دوران کودکی او صورت می گیرد. پس به همان میزان که باید به تغذیه و نیازهای جسم او اهمیت داد باید به جنبه های روحی شخصیت کودک و نیازهای روانی او نیز بها داد. برای دست یابی به این هدف لازم است تا والدین کودک شناس باشند یا به عبارتی با روانشناسی کودک آشنا باشند تا با فهم الگوهای رفتاری طبیعی و غیرطبیعی کودک بهترین روش برقراری ارتباط با کودک را آموخته و در راه رشد سالم او به کار گیرند. روانشناسی کودک یکی از شاخه های روانشناسی است که ذهن و رفتارهای کودک را مورد برسی قرار داده و در کنار رشد فیزیکی سایر رشد های ذهنی، اجتماعی و رفتاری کودک را رصد می کند.
مشاهده تمامی مطالب مرتبط با روانشناسی کودک را در یک جا ببینید
روانشناسی کودکان ابتدایی
یکی از مهم ترین دوره های زندگی کودک دوره ی سنی حدود شش، هفت سالگی است که همزمان است با ورود او به یک عرصه و دنیای اجتماعی بزرگتر. تا پیش از ورود کودک به مدرسه این موجود، پادشاه قلمروی خانه ی خودشان است. مخصوصا در خانواده های تک فرزند که معمولا کودک محوری حاکم است. کودک خود را بی نظیر، بی رقیب، موفق و بهتر از همه می بیند و هیچ تصوری غیر از این در ذهن ندارد. اما از همان آغازین لحظات حضور در مدرسه به ناگاه متوجه می شود که انگار او تنها نیست و دنیا پر است از کودکانی که از او باهوش تر، قد بلندتر، زیباتر، زرنگ تر و بهتر هستند. تصوراتش به یکباره فرومی ریزد و چالش های او با خودش و خانواده و دنیای اطرافش آغاز می شود. از دید روانشناسی کودکان ابتدایی این شرایط به شدت استرس آور است و این استرس خود را به صورت عصبی شدن، لوس کردن، لجبازی و حتی شب ادراری نشان می دهد.
اهمیت روانشناسی کودکان ابتدایی
در این مرحله اعتماد به نفس کودک به شدت در معرض آسیب است. اعتماد به نفس، فاکتور بسیار مهمی است که کیفیت زندگی کودک در بزرگسالی به همین عامل وابسته است. اگر والدین به ویژه مادران بهترین روش برقراری ارتباط با کودک را در این شرایط سخت انتخاب و به کار نگیرند ناخودآگاه باعث بدتر شدن این وضعیت می شوند. آشنایی با روانشناسی کودکان ابتدایی به مادر کمک می کند که تشخیص دهد عصبی بودن، استرس و لجبازی کودک در این سن امری کاملا غیر ارادی است و از سر عناد و لجاجت با مادر یا پدر نیست. در واقع کودک می خواهد فضایی جدید و منحصر به فرد برای خود پیدا کند. و با انجام کارهایی عجیب و غریب به همه نشان دهد که خاص و منحصر به فرد بوده از همسن و سالهای خود بهتر است. از طرفی با شناخت دنیای اطراف و کسب اطلاعات جدید در مدرسه، با در پیش گرفتن لجبازی با پدر و یا مادر می خواهد بگوید که صاحب نظر است و هر حرفی را به راحتی قبول نمیکند.
راهکارهای مهم در تربیت کودکان ابتدایی
اگر می خواهید به کودک خود کمک کنید تا با فائق آمدن بر مشکلاتش فردی خوب و موفق در آینده باشد این مقطع سنی بهترین فرصت انجام آن است. آشنایی با راهکارهای تربیت کودکان ابتدایی به شما در این مسیر کمک خواهد کرد. در زیر به چند راهکار مهم اشاره می شود.
صمیمی شدن با کودک
هرچند در وجود صمیمیت قلبی بین مادر و فرزند شکی وجود ندارد اما کودک در مرحله ای است که در مدرسه با چالش هایی مانند رقابت با همکلاسی ها، طرد از طرف همسالان، ناکامی در فهم دروس و چالش های دیگری مواجه می شود و همه و همه باعث می شود تا کودک احساس تنهایی بیشتری را در این مرحله از زندگی تجربه کند. ایجاد صمیمیت بیشتر یکی از مصداق های بهترین روش برقراری ارتباط با کودک است که باعث می شود تا کودک بتواند از استرس ها و نگرانی هایش با مادر سخن بگوید و با دریافت حمایت عاطفی و روانی از طرف مادر از بار استرس او کاسته شود.
تشویق مداوم کودک
تشویق کودک به منزله ی تایید اوست. همان چیزی که کودک به شدت به آن نیاز دارد تا به خود و دیگران ثابت کند که لایق و توانمند است. تشویق کودک به او اعتماد به نفس بیشتر و انگیزه ی کافی برای ادامه ی الگوهای رفتاری صحیح می دهد.
حفظ آرامش محیط خانه
تجربه ی استرس در محیط مدرسه غالبا اجتناب ناپذیر است. در مقابل محیط خانه می تواند در صورت سالم و شاد بودن مأمنی باشد که کودک بتواند بار استرس خود را بر زمین گذاشته از لحاظ روحی شارژ مجدد شود. یکی از راهکارهای روانشناسی کودکان ابتدایی برای کاهش تنش در درون کودک، سالم و امن سازی محیط خانه است که بهتر است به دست مادر انجام شود.
تعیین قانون های منطقی و نه سخت گیرانه
قوانین سخت و مبهم یکی از دلایل اصلی لجبازی کودکان بویژه کودکان دبستانی محسوب می شود. اتخاذ قوانینی که بوی زور و اجبار از آنها به مشام می رسد معمولا باعث انزجار و لجبازی و دلسردی کودک می شود. یکی از راهکارهای تربیت کودکان ابتدایی این است که بهتر است قوانین مربوط به مدرسه و تکالیف آن به صورت مشخص و همیشگی تدوین و کودک در مورد این قوانین و لزوم اجرای آنها به خوبی توجیه شود.
کاهش استرس ها با کوچک نشان دادن مسائل
به خاطر شناخت اندک از دنیای پیرامونش، کودک اغلب در ذهن خود مسائل کوچک را بزرگ جلوه داده و به اصطلاح از کاه کوه می سازد. مادران با صحبت با کودک و تقلیل این استرس ها کودک را از بحران ساخته ی ذهنشان رها و آرامش را به آنان هدیه می دهند.
مشاهده ویدیوی آموزشی و نظر روانشناس: انگشت مکیدن کودکان