کودکان معلول ذهنی چه علائمی دارند؟

می خواهیم بدانیم کودکان معلول ذهنی چه علائمی دارند؟ عقب ماندگی ذهنی اصطلاحی است که زمانی به کار گرفته می شود که فرد در توانایی هایش دچار مشکل شده و به طور طبیعی روند یادگیری را طی نمی کند و در عملکرد زندگی روزانه ی خود با مشکل مواجه می شود. در معلولیت ذهنی یا (id)، مغز به درستی توسعه نمی یابد، اگر کودک شما دچار معلولیت ذهنی باشد مغز او به صورت طبیعی پیشرفت نکرده و از لحاظ فکری و رفتاری به صورت نرمال عمل نخواهد کرد. نشانه هایی مانند مشکلات حافظه ای ، رفتار کودکانه مغایر با سن کودک، نشستن، سینه خیز رفتن یا کند تر قدم برداشتن از سایر بچه ها، عدم کنجکاوی، نا توانی در درک پیامدهای اقدامی، عدم توانایی در تفکر منطقی، ناتوانی در پیش بردن زندگی به طور عادی به دلیل برقرار نکردن ارتباط یا نداشتن تعامل با دیگران و مراقبت نکردن از خودشان نشانه های بارزی از معلولیت ذهنی می باشد.

علت معلولیت ذهنی در کودکان

دلائل بسیاری برای معلولیت ذهنی وجود دارد، در برخی اوقات شرایط زیست محیطی، آموزشی و اجتماعی ممکن است روی رفتارهای فردی تاثیر زیادی بگذارند. عقب ماندگی ذهنی ممکن است به دلایل ارثی (بیماریهای ژنتیکی )، شرایط متابولیک (مواد شیمیایی بدن)، بیماری های عروقی، قرار گرفتن در معرض مواد خطرناک و سمی همچون الکل یا سرب، آسیب به مغز و عفونت های جدی در فرد ایجاد شود. همان طور که می دانید سندرم داون یکی از شایع ترین مشکلات ژنتیکی عنوان شده است، در دوران بارداری درصدی از جنین های مبتلا به سندرم داون، قبل از تولد می میرند. برای تشخیص مشکل عقب ماندگی ذهنی در کودکان امروزه از آزمایش غربالگری یا تست کوآد مارکر می توان در سه ماهه ی دوم بارداری استفاده کرد و در صورت وجود سندرم به آن پی برد. غربالگری بین هفته ی 14 تا 22 بارداری انجام می شود ولی بهترین زمان برای انجام این تست هفته ی 15 بارداری است که توسط پزشک برای خانم های باردار تجویز می شود.

نحوه ی تشخیص عقب ماندگی ذهنی در کودکان

چنانچه تشخیص پزشکتان عقب ماندگی ذهنی بوده یا در رفتارهای کودک خود علائم ذکر شده را مشاهده کردید، باید برای تشخیص (ID)، کودک را نزد متخصص ببرید تا مورد ارزیابی قرار گیرد. ارزیابی کودک از طریق صحبت و مشاوره با شما، مشاهدات کودکتان و انجام آزمون های استاندارد هوش مثل بینه و استنفورد انجام خواهد گرفت. انجام این تست ها و تست های دیگری چون تست رفتار تطبیقی وینالند به پزشک کمک می کند تا توانایی های اجتماعی و مهارتهای زندگی روزمره ی کودک را با دیگر کودکان همان رده ی سنی ارزیابی کند. علائم عقب ماندگی ذهنی در سنین رشد یعنی از تولد تا 18 سالگی در فرد مبتلا ظاهر می گردد پس نارسایی هایی که بعد از 18 سالگی مشاهده می شوند، معلولیت ذهنی به شمار نمی آیند. طبق معیارهای سنجش هوش، هوش متوسط برابر است با 100. کسانی که بهره ی هوشی آنها پایین تر از 70 است عقب مانده یا معلول ذهنی نامیده می شوند.

بیماری هایی که باعث عقب ماندگی ذهنی می شوند

سندرم داون یکی از بیماری هایی است که به دلیل نقص کروموزومی ایجاد می شود. سندرم داون در گذشته به نام منگلیسم خوانده می شد. کودکان مبتلا به سندرم داون به جای دو عدد کروموزوم 21، سه کروموزوم 21 دارند که در 95% مواقع بالا بودن سن مادر موجب ایجاد این اختلال می گردد. این کودکان هوشی بین 40 تا 50 داشته، افرادی مهربان و آرام هستند که به موسیقی علاقه دارند. کرتینیسم (کم کاری غده ی تیروئید) این اختلال می تواند از بدو تولد در کودک وجود داشته باشد و یا پس از یک دوره رشد طبیعی بروز کرده که در صورت کم کاری غده ی تیروئید ممکن است مانع از رشد اندام های بدن شود این افراد دارای علائمی چون قد کوتاه، مشکلات قلبی، پوست خشک، اختلال در یادگیری و رشد هوش، خستگی و خواب آلودگی، زبان درشت، شکم بزرگ، گردن کوتاه و پهن و صدای کلفت و خشن می باشند.

انواع عقب ماندگی ذهنی

چهار نوع عقب ماندگی ذهنی وجود دارد که پس از تشخیص بر اساس عوامل نمره ی رفتارهای تطابقی و آی کیو مشخص شده و بر طبق این دو فاکتور به پنج دسته طبقه بندی می شود که عبارتند از:

1) خفیف یا آموزش پذیر 2) متوسط یا تربیت پذیر بالا 3) شدید یا تربیت پذیر پایین 4) عمیق یا ایزوله که به معنی نیازمند به نگهداری در مراکز توانبخشی می باشد. و 5) عقب ماندگی ذهنی نا معین. همان طور که گفتیم برای طبقه بندی عقب ماندگی ذهنی از دو فاکتور بهره ی هوشی یا IQ  و رفتار های سازشی یا تطابقی استفاده می شود. بهره ی هوشی یا هوش بهر راهی برای سنجش و ارزیابی هوش انسان می باشد که با استفاده از انجام آزمون های مختلف ویژگی های فردی شخص را می سنجد و بر اساس این آزمون ها و با در نظر گرفتن سن فرد، بهره ی هوشی حساب می شود. رفتارهای سازشی یا انطباقی به رفتارهایی که توانایی افراد را برای تطابق با یک موقعیت ویژه یا یک محیط افزایش می دهد گفته می شود. به کمک این رفتارها ما می توانیم نیازهای یک زندگی غیر وابسته به سایرین را در جامعه ای خاص به روشی قابل قبول از لحاظ اجتماعی برآورده سازیم.

ویژگی های انواع عقب ماندگی ذهنی

1. عقب ماندگی ذهنی خفیف یا آموزش پذیر تقریبا 85 درصد موارد عقب ماندگی ذهنی را در بر می گیرد که معمولا با بالا رفتن نیازهای آموزشی کودک شناسایی می شود.
2. عقب ماندگی ذهنی متوسط حدود 10 درصد از عقب ماندگی ذهنی را شامل می شود با تاخیر در رشد حسی حرکتی و کم توانی قابل تشخیص است.
3. عقب ماندگی ذهنی شدید چیزی حدود 4 درصد کودکان را در بر می گیرد که این کودکان رشد حرکتی بسیار ضعیفی دارند و از لحاظ گفتاری هم دچار مشکل بوده و حداقل تکلم را دارند.
4. عقب ماندگی ذهنی عمیق 1 تا 2 درصد کودکان را شامل می شود که در حیطه ی رشد حسی حرکتی کمترین توانایی را دارند. این کودکان نیاز به مراقبت بیشتری دارند چون نمی توانند نیازهای خود را بیان کنند.
5. عقب ماندگی ذهنی نامعین، این نوع کم توانی برای کودکان بالای 5 سال به کار برده می شود که ارزیابی آنها مشکل است و مشکوک به عقب ماندگی ذهنی، هم زمان با اختلالات روانی ممکن است باشند و همین امر ارزیابی آنها را دشوار می کند.

هدف ما از این مقاله این بود که  بدانیم کودکان معلول ذهنی چه علائمی دارند؟ و نسبت به کودکان و بیماری های آنها آگاهی خود را بالا ببریم.