کودکان اوتیسمی، نشانه ها و درمان

با يک نگاه به سادگي مي توان احساسات ديگران را خواند. آنچه آنها احساس مي کنند در چهره آنها قابل مشاهده است، از ابراز شادي گرفته تا غم و ترس و عصبانيت، و اين فرآيند نقطه کانوني در تعامل ما با ديگران است، به ويژه در هنگام گفتگوهاي رو در رو.

در مقابل، در کودکان مبتلا به اختلال طيف اوتيسم، يادگيري در مورد احساسات ديگران يک چالش خاص است. به دليل نداشتن اين توانايي، به ويژه با غريبه ها، معمولاً در تشخيص نشانه هاي غيرکلامي مانند تفسير حالات چهره افراد، وضعيت اعضاي بدن يا لحن صدا که مانع از تعاملات اجتماعي آنها مي شود و در صحبت با ديگران يا ارتباط چشمي با آنها مشکل دارند.

اما يک تيم تحقيقاتي از دانشگاه آتلانتيک فلوريدا در ايالات متحده نشان داد که کودکان مبتلا به اوتيسم توانايي تشخيص حالات مثبت و منفي چهره را به ميزان بيشتري از آنچه قبلا تصور مي شد دارند. در مطالعه‌اي که در مجله روانشناسي کودک و توسعه انساني منتشر شد ، محققان دريافتند که کودکان مبتلا به اوتيسم مهارت‌هاي پردازش هيجاني عالي در تشخيص حالات چهره مادر خود دارند و به اندازه کودکان غير اوتيستيک با احساسات مادر خود هماهنگ هستند. اين مطالعه مهارت‌هاي اجتماعي-عاطفي را با استفاده از روشي براي تشخيص چهره عاطفي که مي‌تواند بين چهره‌هاي ناآشنا و آشنا در کودکان مبتلا به اختلالات طيف اوتيسم در مقايسه با همتايان آن‌ها در کودکان در حال رشد عادي تمايز قائل شود، آزمايش کرد.

نتايج نشان داد که کودکان در حال رشد به طور کلي در تشخيص چهره کارآمدتر هستند، در حالي که کودکان مبتلا به اوتيسم بيان چهره‌هاي آشنا را با دقت بيشتري نسبت به چهره‌هاي ناآشنا تشخيص مي‌دهند. علاوه بر اين، کودکان مبتلا به اوتيسم از نظر توانايي آنها در تشخيص عبارات شاد با کودکان در حال رشد تفاوتي نداشتند، اما کودکان مبتلا به اوتيسم در تشخيص عبارات منفي مهارت کمتري داشتند.

اختلال طيف اوتيسم از اوايل کودکي شروع مي شود و در نهايت باعث ايجاد مشکلات اجتماعي مي شود، مثلا در مدرسه و محل کار. اغلب علائم اوتيسم در يک سال اول در کودک ظاهر مي شود و برخي از علائم آن مانند عدم تماس چشمي، پاسخ ندادن به نام او يا بي تفاوتي به مراقبان ظاهر مي شود.

ساير کودکان ممکن است در چند ماه يا چند سال اول زندگي به طور طبيعي رشد کنند، اما به طور ناگهاني درونگرا، پرخاشگر يا مهارت هاي زباني که قبلاً کسب کرده اند را از دست مي دهند، معمولاً در دو سالگي. برخي از کودکان مبتلا به اوتيسم در يادگيري مشکل دارند و برخي از ضريب هوشي همسالان خود کمتر از حد طبيعي هستند و اگرچه به سرعت ياد مي گيرند، اما در برقراري ارتباط، به کار بردن آنچه مي دانند در زندگي روزمره و سازگاري با موقعيت هاي اجتماعي مشکل دارند.

چهره افراد غريبه را بشناسيد.

مطالعات قبلي به موضوع توانايي کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتيسم در تشخيص احساسات چهره، به ويژه در افراد غريبه پرداخته بود، اما نتايج تا حد زيادي متناقض بود. از آنجايي که بيشتر آزمايش‌ها با استفاده از تصاوير ناآشنا از شرکت‌کنندگان انجام شد، تنها با دو نوع حالت چهره «خنثي» و «احساسي» و با محدوده سني وسيع روبرو شدن.

اما نکته جديدي که در اين مطالعه که بر روي گروهي از کودکان مبتلا به اوتيسم، علاوه بر کودکان سالم بين 4 تا 8 سال انجام شده است، اين است که بر روي استفاده از 5 حالت چهره متمايز يعني: شادي، غم و اندوه تمرکز کرده است. خشم، ترس وبي احساسي. اين براي کشف توانايي شرکت کنندگان در تمايز بين عبارات مثبت و منفي است.

شرکت‌کنندگان از مهارت‌هاي خود در تشخيص عواطف چهره، هر دو توسط چهره‌هاي آشنا به‌عنوان اقوام يا ناآشنا به‌عنوان غريبه، براي آزمايش تأثير آشنايي بر عملکرد در اين دو گروه از کودکان، با استفاده از يک محرک آشنا براي هر دو گروه استفاده کردند: مادر.

محققان دريافتند که کودکان مبتلا به اوتيسم در تشخيص حالات منفي چهره مانند غم و عصبانيت در مقايسه با حالات مثبت مانند شادي و هيجان مشکل داشتند. اما در کمال تعجب براي تيم تحقيقاتي، مشخص شد که افراد مبتلا به اوتيسم در هنگام نمايش چهره مادرشان مهارت‌هاي پردازش هيجاني مبتکرانه‌اي دارند، شبيه به کودکان سالم، و اين دو گروه در مهارت‌هاي تشخيص حالات چهره آشنا تفاوتي نداشتند. در مقابل، محققان دريافتند که کودکان سالم در مقايسه با همسالان خود که مبتلا به اوتيسم هستند، به ويژه براي احساسات منفي مانند ترس و غم، بهتر مي توانند حالات صورت را که براي آنها ناآشنا بود، تشخيص دهند.

ناتانيل چانوک، نويسنده اصلي اين تحقيق در کالج علوم چارلز اشميت در دانشگاه آتلانتيک فلوريدا، گفت: "طبق اطلاعات ما، اين اولين مطالعه اي است که نشان مي دهد آشنايي يک عامل کليدي در تشخيص احساسات چهره کودکان اوتيستيک است." وي در گفت‌وگو با العالم، افزود: «نتيجه اصلي اين مطالعه اين است که مشکلات تشخيص احساسات چهره که در بين افراد مبتلا به اختلال طيف اوتيسم رايج است، در مقايسه با افراد نزديک به آن‌ها با افراد ناآشنا همبستگي بالايي دارد. مثلاً مادران." از سوي ديگر، وي توضيح داد: موفقيت بيماران اوتيستيک در هماهنگي با احساسات مادرانشان، ممکن است نشان دهنده اين باشد که آنها امکان يادگيري و معاشرت با افرادي را که مي شناسند، اما به ميزان کمتري مانند اقوام و همکلاسي ها دارند.

وي خاطرنشان کرد که نتايج اين مطالعه اهميت تمرين رويکردهاي مداخله خانواده در مورد اوتيسم را برجسته مي‌کند، زيرا کودکان ممکن است راحت‌تر و پذيراتر از دريافت آموزش مهارت‌هاي اجتماعي و عاطفي در زمينه افراد نزديک خود باشند و پس از کسب مهارت‌هاي اوليه، گام بعدي ممکن است آموزش آنها از طريق افراد ناآشنا براي آنها باشد.

امنيا رأفت، استاد روانپزشکي کودکان، دانشکده پزشکي، کسر العيني، دانشگاه قاهره، در اظهاراتي به العالم گفت که آنچه دانشمندان يافته اند رويکرد خوب و مفيدي براي بهره مندي از مهارت هاي مادر در کمک به کودک اوتيسمي است. تشخيص احساسات غريبه ها غم و عصباني است.

مشکل تماس چشمي

علم هنوز دلايل روشني براي اينکه کودکان مبتلا به اوتيسم قادر به خواندن و تشخيص اطلاعات عاطفي از چهره غريبه‌ها نيستند، پيدا نکرده است، اما محققان پيشنهاد مي‌کنند که اين ممکن است به دليل نقص واقعي در توانايي پردازش اطلاعات يا طبيعت بي‌تفاوت منفي باشد. احساسات، يا به دليل يک الگوي کلي از بي علاقگي در نمايش احساسات منفي، به ويژه براي افرادي که با آنها ناآشنا هستند.

اين تيم تحقيقاتي اضافه کردند که اين مشکلات در تشخيص احساسات منفي، مانند غم و اندوه، ممکن است به دليل تفاوت در تماس چشمي و رديابي رفتار باشد. زيرا تمرکز اين کودکان در مقايسه با ساير نواحي صورت که در آشکارسازي حالات عاطفي افراد چندان مفيد نيستند، کمتر روي چشم ها تمرکز مي کنند.

وي در مورد «امنيه رأفت» نيز مشکل ارتباط چشمي در بين افراد مبتلا به اوتيسم را يک سوم مشکلاتي دانست که اين کودکان از آن رنج مي برند و ناشي از آن است که آنها مستقيماً به چهره ديگران نگاه نمي کنند، بلکه از اين موضوع ناشي مي شود که علاوه بر اين که مستقيماً از طريق چشم ارتباط برقرار نمي کنند، اما مثلاً به گونه اي نگاه مي کنند که احساسات ديگران، به ويژه غريبه ها را تشخيص نمي دهند.

 ناتواني در برقراري ارتباط کلامي با ديگران نشان داده مي شود و آنها ترجيح مي دهند با نشانه ها و حرکات ارتباط برقرار کنند، در حالي که يک سوم آخر به حرکات معمول کلامي، مانند تکرار کلمات يا جملات، و اقتباس از خود، محدود مي شود. روالي که تغيير دادن آن دشوار است.

وي خاطرنشان کرد: بر اساس نتايج اين مطالعه، مادر مي تواند با نگاه کردن به چهره کودک و شروع ارتباط چشمي با او، نقشي محوري در رشد مهارت هاي ارتباط ديداري کودک مبتلا به اوتيسم ايفا کند تا او را در مورد چهره هاي مختلف آموزش دهد. احساسات و عبارات او را عادت دهيد به جاي تمرکز بر زاويه اي از چهره که بسياري از احساسات چهره به ويژه غم و عصبانيت را آشکار نمي کند به چشمان ديگران نيز نگاه کند.