کودکان مبتلا به سندروم داون دارای یکسری اختلافات و تمایزات چشم گیری نسبت به افراد عادی و معمولی هستند که این تفاوت‌ها هم به خصوصیات ظاهری و هم به ویژگی‌ها و خصوصیات ذهنی آن‌ها بر می‌گردد و باعث چالش‌هایی در حرکات فیزیکی و ذهنی آن‌ها می‌شود.
سندروم داون چیست؟
همان‌طور که می‌دانید این پدیده از 2 کلمه‌ی سندروم به معنای نشانه و ناهنجاری‌های ذهنی و فیزیکی و اختلالی خاص و کلمه داون از نام پزشک انگلیسی گرفته شده که به عنوان بیماری سندروم داون نام‌گذاری شده است. علت این عارضه می‌تواند نوعی اختلال ژنتیکی و بی نظمی کروموزومی باشد و به عنوان شناخته ترین و رایج ترین علت کم توانی ذهنی در جوامع انسانی مطرح شده است. در واقع کسانی که دچار سندروم داون هستند در سلول‌های بدن خود به جای 23 جفت کروموزوم، 24 جفت کروموزوم دارند که اصطلاحاً به آن تریوزو می می‌گویند. این کروموزوم اضافی به طور کلی روی رنگ پوست، چشم‌ها، موها و به طور کلی در ظاهر و شکل صورت و آن‌ها تأثیرگذار است.
نکته اصلی و مهم اینجاست که بدانیم سندروم داون یک بیماری و یا اختلال ساده و پیش پا افتاده نیست که فرد به آن مبتلا شود، بلکه پدیده‌ای است که قبل از تولد در کودک به صورت نشانه‌هایی بروز می‌کند و باعث ایجاد مشکلاتی در او می‌شود و از آن جایی که این اختلال قابل پیشگیری نمی باشد، تنها می‌توان با انجام آزمایش‌های مربوطه آن را تشخیص داد و برای رویارویی با این مسئله آماده شد.
اگرچه ممکن است این کودکان دوست داشتنی مثل افراد عادی توانمند و از لحاظ جسمی و حرکتی خیلی قدرتمند نباشند اما گاهی اوقات استعدادها و توانایی‌های بی نظیری از خود نشان می‌دهند که می‌تواند ما را شگفت زده کنند.
ناتوانی‌های کودکان سندروم داون
تأخیر (عقب افتادگی) در رشد کودکان
به طور معمول هر کودک مبتلا به سندروم داون بعد از تولد مراحل رشد و نمو جسمی و فیزیکی و حتی ذهنی خود را نسبت به دیگر بچه‌ها و هم سن و سال‌های خود دیرتر و با کمی تأخیر سپری می‌کنند. این کودکان نحوه راه رفتن و دویدن و نشستن، حرف زدن، بازی کردن و تفریح و کارهای هیجانی و یکسری آموزش‌ها و فعالیت‌های اولیه دیگر را دیرتر یاد می‌گیرند اما امروزه به دلیل پیشرفت در علوم توان بخشی از جمله (کار درمانی، گفتار درمانی، موسیقی درمانی و...) به راحتی تمام می‌توانیم در رشد ذهنی و جسمی و حرکتی کودک مبتلا به سندروم داون مؤثر باشیم.
در همین راستا باید به نیازهای توان بخشی این کودکان پر از عشق و محبت توجه نمود و مراقبت‌های همه جانبه و رسیدگی کامل به این عزیزان پر استعداد و توانمند را جزو ضروریات اصلی جامعه خود بدانیم و با دخالت این نازنینان در فعالیت‌های روتین و روزمره خود شاهد پیشرفت و موفقیت آن‌ها در زمینه‌هایی چون آداب اجتماعی در برخورد با دیگران، آموزش و انجام امور فردی آن‌ها و طی کردن تحصیلات و مدارج عالی و بالا در آن‌ها خواهیم بود و آن‌ها را عضو مفید و سودمند جامعه عزیزمان بدانیم.
اختلالات جسمی و فیزیکی (مشکلات سلامتی)
-
وجود یک خط عرضی باریک در کف دست این کودکان به جای دو خط عرضی باریک
-
مشکلات پزشکی از قبیل زودرس بودن این کودکان و صورت‌های گرد و پهن آن‌ها
-
نابسامانی عصبی، عضلانی
-
بیماری‌های معدی، مری و مشکل در نحوه بلع و غذا خوردن این عزیزان
-
بینی و گوش‌های کوچک تراز کودکان معمولی و عادی و فاصله بیش از حد معمول بین چشمان آن‌ها
-
آلرژی‌های غذایی و تراکيوستومی
-
شل بودن عضلات به خصوص نرمی مفاصل از شایع‌ترین علائم کودکان مبتلا به سندروم می‌باشد.
-
ناهنجاری فک و صورت و بیماری‌های قلبی و عروقی و دیابت
-
خطر ابتلا به آلزایمر و بیماری‌های پوستی و عفونی در این کودکان معصوم و دوست داشتنی بیشتر است.
-
در نهایت در سنین بالاتر در نحوه تکلم و ارتباط با دیگران و انجام امور شخصی و فردی خود از جمله نحوه غذا خوردن، لباس پوشیدن و...دچار مشکل می‌شوند و حتی گاهی اوقات مردان دچار عقیمی و زنان دارای بلوغ زودرس شده و ممکن است بارور نشوند.
تنها نکته اصلی و بسیار مهم اینجاست که ناتوانی‌های این کودکان را با بچه‌های هم سن و سال خود و حتی با شرایط مشابه آن‌ها مقایسه نکنیم.
اختلالات شنیداری
کودک مبتلا به سندروم داون اغلب دچار کم شنوایی دوطرفه، آمیخته و یا سابقه تشنج هستند چون در اکثر موارد این کودکان دارای مجاری باریک گوش و هیپوتونی شیپور استاش هستند که این امر سبب اختلال در عملکرد شیپور استاش، عفونت گوش میانی و کم شنوایی می‌شود که در این میان کم شنوایی انتقالی و حسی، عصبی در بچه‌های مبتلا به این عارضه شایع‌تر است.
اختلالات گفتاری
تقریباً 30 درصد کودکان مبتلا به سندروم داون بین 3 تا 13 سال دچار لکنت زبان در مقایسه با هم سن و سالان خود هستند. این عزیزان علی‌رغم اینکه می‌توانند نقش و محتوای فعل را بفهمند اما به سختی می‌توانند افعالی که درک می‌کنند را به کار گیرند.
بنابراین یافتن عوامل احتمالی در لکنت زبان و هم چنین راهکارهایی برای رفع این مشکل با ارائه برنامه گفتار درمانی برای بهبود در تکلم این کودکان مبتلا احساس می‌شود که گاهی اوقات وجود تأخیر در گفتار و زبان این کودکان با توجه به شدت و نوع اختلال آن‌ها در درک و توانایی بیان جملات، در مواردی به طور خاص به سکته و عوارض ناشی از آن مربوط می‌شود.
اختلالات تغذیه‌ای
رشد مغزی و ذهنی کودک سندروم داون در طول زندگی به تغذیه مناسب و کافی بستگی داشته و هرگونه ناهنجاری در مهارت‌های تغذیه‌ای فرد می‌تواند تهدید و نشانه خطرناکی در زندگی او باشد.
توانایی غذاخوردن و بلع آن و هماهنگی بین بلعیدن و تنفس کودک مبتلا باید کاملاً یکپارچه و هماهنگ باشد و هرگونه اختلال و یا نقص در آن، ساختار و عملکرد بدنی او را دچار مشکل می‌کند. از این رو رعایت نکات تغذیه‌ای و رژیم‌های غذایی سرشار از میوه و سبزی‌ها و مصرف هم‌زمان آنتی‌اکسیدان‌های غذایی از قبیل ویتامین‌های مغذی و مواد معدنی مفید مثل سلنیوم و روی در انگور، کشمش، هویج و... مصرف امگا 3 و آهن تأثیر فراوانی در رشد کودک مبتلا به سندروم دارد و در میزان یادگیری و توجه کودک بی شک بی تأثیر نخواهد بود.
و عدم مصرف این آنتی‌اکسیدان‌های مفید باعث اختلال در سیستم عملکردی بدن و سیستم ایمنی آن‌ها خواهد شد و مواردی هم چون عدم هماهنگی حرکات، ضریب هوشی و ذهنی پایین و ضعف حافظه و احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی را به دنبال خواهد داشت.
تحقیقات جدید نشان می‌دهد ممکن است کم توانی ذهنی در سندروم داون می‌تواند مربوط به استرس اکسیداتیو باشد لذا کنترل این پدیده از آسیب بافت‌های مغزی کودک جلوگیری می‌کند.