سزارین چیست؟

عمل سزارین یا به زبان فارسی عمل رستمینه، نوعی زایمان است که در آن، نوزاد از راه برشی که روی شکم و رحم مادر ایجاد می شود، به دنیا می آید. در صورتی که مادر شرایط زایمان طبیعی را نداشته باشد، برای خارج کردن نوزاد از رحم او، از روش عمل سزارین استفاده می کنند.

عمل سزارین چگونه انجام می شود؟

قبل از اینکه مادر جهت انجام عمل سزارین به اتاق عمل فرستاده شود، با استفاده از آنژیوکت، عمل رگ گیری روی او انجام می شود. با بررسی عمل رگ گیری، دارو ها و مایعات لازم برای مادر تجویز می شود.
قبل از شروع سزارین، از روش بی حسی نخاعی Spinal یا Epidural جهت بی حسی شکم مادر استفاده می کنند. گاها از هر دو روش نیز استفاده می شود. در موارد اورژانسی نیز روش بی هوشی عمومی  را به کار می گیرند که در این روش، مادر سریعا به خواب می رود.

در روش های بی حسی نخاعی Spinal یا Epidural، هشیاری مادر حفظ شده و پس از اتمام عمل سزارین، می تواند نوزاد خود را ببیند.
پس از اینکه مادر تحت بی حسی نخاعی قرار گرفت، یک برش روی شکم و رحم او ایجاد می شود که این برش می تواند به صورت عمودی یا افقی باشد. پس از تولد نوزاد و خارج کردن جفت از شکم مادر، برش ایجاد شده روی شکم او بخیه زده می شود.

جراحی سزارین در چه شرایطی ضروری است؟

جراحی سزارین در شرایط زیر ضروری است:

•  زایمان قبلی مادر به روش سزارین انجام شده باشد
•  خارج شدن مدفوع از بدن جنین در رحم مادر
•  رگ سر راهی
•  دیسترس یا زجر تنفسی در هفته بیست و چهارم به بعد
•  دیستوشی زایمان
•  عارضه های پوستی مانند تبخال در واژن
•  خارج شدن بند ناف قبل از جنین از رحم مادر
•  وجود دو قلوی مونو آمنیونی
•  عدم نمایش سر جنین اول در مواقعی که مادر دو قلو باردار است.
•  وزن جنین بالای 4 یا 5 کیلو گرم باشد.
•  مادر به ناهنجاری های رحمی دچار باشد.
•  زایمان بریج

استفاده از عمل سزارین برای به دنیا آوردن نوزاد، باعث شده است که زنان کمتری هنگام زایمان از دنیا بروند. همچنین استفاده از این روش سبب تولد نوزادان درشت تر و سالم تر شده است.

سزارین اورژانسی

زمانی از روش سزارین اورژانسی استفاده می شود که سلامتی مادر و جنین در خطر باشد. در صورت وجود شرایط زیر از روش سزارین اورژانسی استفاده می شود:

•  خروج جنین از رحم مادر سخت باشد (جنین گیر کرده باشد)
•  خونریزی
•  خروج مایع آمنیوتیک از بدن و تغییر رنگ آن به رنگ سبز
•  عفونت
•  اختلال در ضربان قلب جنین
•  خارج شدن بند ناف قبل از جنین از رحم مادر
•  تشنج مادر به دلیل پره اکلامپسی

نکاتی که قبل از عمل سزارین باید در نظر داشته باشید:

•  برای کاهش عفونت، شب قبل از عمل سزارین به حمام بروید و بدن خود را کاملا تمیز کنید.
•  قبل از شروع عمل سزارین، باید موهای شکم کاملا از بین بروند.
•  یک کانتر جهت دفع ادرار به بدن شما وصل می شود.
•  مایعات و دارو های مورد نیاز بدن، از طریق یک سرم تامین می شوند.
•  برای پیشگیری از درد معده، دارو های ضد اسید به شما داده می شود.

شرایط مادر و نوزاد پس از عمل سزارین

بعد از انجام عمل سزارین، مادر و نوزاد حداکثر به مدت سه روز در بیمارستان بستری می شوند. بعد از سزارین، مادر باید از جای خود بلند شده و راه برود، چراکه این کار سبب جلوگیری از لخته بستن خون و یبوست می شود.

محل برش عمل توسط پزشک بررسی می شود تا در صورت عفونت، اقدامات لازم انجام شود. بهتر است مادر بلافاصله بعد از عمل سزارین، به نوزاد خود شیر بدهد، چراکه در غیر این صورت ممکن است در شیر دهی مادر اختلال به وجود بیاید.

مدت زمان بهبودی محل برش عمل سزارین 4 تا 6 هفته است.

بعد از عمل سزارین، مادر باید کاملا استراحت کند و وسایل مورد نیاز در دسترس او قرار گیرد. مادر باید از شکم خود به خوبی مراقبت کند، زمانی که سرفه می کند یا فعالیتی انجام می دهد که موجب حرکت ناگهانی عضلات شکم شود، باید شکم خود را سمت داخل متمایل کرده و موقع شیر دادن به نوزاد، از یک بالش برای راحتی خود استفاده کند.

مصرف زیاد مایعات پس از عمل سزارین، به مادر کمک می کند تا مایعات از دست رفته هنگام زایمان را جبران کرده و به یبوست میتلا نشود. مادر در این زمان باید از مصرف خودسرانه دارو پرهیز کرده و با همسر خود رابطه جنسی نداشته باشد.

در صورت مشاهده عوارض زیر بعد از عمل سزارین، به پزشک مراجعه کنید:

•  تب
•  ترشح در محل برش شکم
•  عفونت
•  ترشح بد بو
•  درد سینه
•  ورم پا
•  سختی دفع ادرار
•  درد در ناحیه شکم
•  وجود لخته های غیر عادی و بزرگ خونی

عمل سزارین پیش بینی نشده

گاهی اوقات ممکن است پزشک مادر را به صورت پیش بینی نشده مورد عمل سزارین قرار دهد. اگر هریک از شرایط زیر رخ دهد، پزشک مجبور به انجام این نوع جراحی می شود:

_ اگر مادر عارضه پوستی مانند تبخال تناسلی داشته باشد، عمل سزارین باعث می شود که نوزاد به عارضه پوستی مادر آلوده نشود.

_اگر گردن رحم مادر بازتر نشود و نوزاد نتواند در رحم مادر حرکت کند، این نوع عمل سزارین انجام می شود.

آمار زایمان به روش عمل سزارین

به علت درد پایین هنگام زایمان به روش سزارین، بیشتر مادر ها مایل هستند برای تولد نوزاد خود از این روش استفاده کنند. کشور های برزیل و ایران بیشترین آمار عمل سزارین در بین کشور ها را دارند.  در کشور چین 46 درصد و در کشور آمریکا 30 درصد از زایمان ها به روش سزارین انجام می شود. این آمار ها در حالی است که میانگین استاندارد عمل سزارین از سوی سازمان بهداشت جهانی 15 درصد اعلام شده است.